Adblockers: hoe werken ze, en wat heb je er aan?

Al sinds mensen konden schrijven bestaan ze al: advertenties. Op internet is dat eigenlijk niet anders; sinds het Web voor iedereen bereikbaar is geworden, halverwege de jaren '90, is online adverteren explosief gegroeid. Advertenties kunnen handig zijn, maar ook heel vervelend. Vandaar dat er zogenaamde 'Adblockers' bestaan, om te zorgen dat je zelf kunt bepalen wat je wel en niet te zien krijgt. We vertellen je er meer over in dit artikel! 

Advertenties 

Advertenties zijn al eeuwenlang een onderdeel van onze maatschappij en vervullen ook een functie: je weet dankzij een advertentie bijvoorbeeld wat er zoal te koop is of je komt meer te weten over goede doelen. Hoewel dat handig kan zijn, vinden veel mensen advertenties vaak ook irritant. Als het gaat om online advertenties zijn de opdringerige pop-ups en pagina-vullende advertenties - die je dan ook nog eens tracken, veelal een doorn in het oog. Ook worden advertentie-netwerken soms misbruikt voor "malvertising", oftewel: kwaadwillenden die advertenties gebruiken om jouw apparaat te infecteren met een virus of ransomware. 

Adblockers

Om je tegen al dat advertentiegeweld te wapenen is een veelgebruikt en effectief middel een adblocker. De meeste adblockers zijn extensies voor je webbrowser - zoals Mozilla Firefox, Apple Safari, Brave, Vivaldi of Chrome. Een bekende adblocker is bijvoorbeeld uBlock Origin. Maar ook de adblocker EFF's Privacy Badger blokkeert een flink aantal advertenties. Adblockers filteren selectief de inhoud van webpagina's: advertenties, trackingpixels, maar ook scripts waarvan bekend is dat die jouw webbrowser vertragen. In de meeste gevallen gaat dat selectieve blokkeren goed: je ziet de inhoud die je wilt, maar niet de advertenties.

Hoe werken ze?

Minder of geen opdringerige advertenties zien: dat klinkt goed! Maar hoe werken adblockers? De meeste adblockers werken op basis van filterlijsten met filterregels. Zo'n filterregel omschrijft elementen van een webpagina die bekend staan als 'een advertentie'. Op die manier bepaalt een adblocker precies welke inhoud geblokkeerd of juist doorgelaten moet worden.

Zo'n filterregel kan een eenvoudig zijn, zoals:

Blokkeer alle elementen met als naam of URL (Uniform Resource Locator) "-ad-banner-":

-ad-banner-

Of een stuk uitgebreider, zoals:

Blokkeer op Twitter (ook via Tor) gesponsorde tweets waarbij Twitter een adblocker probeert te omzeilen:

twitter.com,twitter3e4tixl4xyajtrzo62zg5vztmjuricljdp2c5kshju4avyoid.onion#?#h2[role="heading"]:-abp-contains(/Promoted|Gesponsert|Promocionado|Sponsorisé|Sponsorizzato|Promowane|Promovido|Реклама|Uitgelicht|Sponsorlu|Promotert|Promoveret|Sponsrad|Mainostettu|Sponzorováno|Promovat|Ajánlott|Προωθημένο|Dipromosikan|Được quảng bá|推廣|推广|推薦|推荐|プロモーション|프로모션|ประชาสัมพันธ์|प्रचारित|বিজ্ঞাপিত|تشہیر شدہ|مُروَّج|تبلیغی|מקודם/)

Flink ingewikkeld dus! De kracht van adblockers zit dus in de filterregels van filterlijsten, die onderhouden worden door toegewijde vrijwilligers, maar ook door bedrijven.

De meeste adblockers gebruiken meerdere lijsten tegelijkertijd. Een bekende algemene, internationale filterlijst is EasyList: deze wordt door veel adblocker-extensies als basis gebruikt. Daarnaast zijn er ook specifieke filterlijsten, zoals filterlijsten tegen bepaalde vormen van tracking of filterlijsten bedoeld voor een bepaald land of regio. Denk bijvoorbeeld aan een filterlijst voor Noordse landen, waar je niet veel 'Auglýsingar' (oftewel IJslands) zal tegenkomen :-). 

Eén belangrijke reden voor het opdelen van filterregels in meerdere lijsten is snelheid. Want hoe meer filterregels, hoe meer rekenkracht er nodig is om alles te filteren. Een gemiddelde voorpagina van een bekende Nederlandse nieuwssite is ruim 3 MiB groot. Daar kan je een boek als The Hitchhiker's Guide to the Galaxy (160 pagina's) ruim drie keer in kwijt. Elke keer dat zo'n webpagina opgevraagd wordt, moet jouw apparaat letterlijk zo'n 100.000 filterregels uitvoeren, op drie keer 'The Hitchhikers Guide to the Galaxy'. Je apparaat heeft het er zo maar druk mee :-).

Wat doen adblockers wel en niet?

Adblockers kunnen veel, maar niet alles. Het tegenhouden van bepaalde vormen van tracking die bij veel advertenties gebruikt worden, kunnen niet door adblockers worden tegengehouden. Vaak zijn dat tracking-techieken waarbij server-technieken worden gebruikt, zoals cookies en analyse van webserver-logs. Daar tegenover staat dat de meeste trackingpixels en social media-knoppen van derde partijen, zoals Facebook of LinkedIn, wèl worden geblokkeerd. 

Daarnaast is er een levendige industrie ontstaan in anti-adblock-technieken. Dat zijn technieken die ervoor zorgen dat een webpagina met een adblocker niet leesbaar is. Veelgebruikte technieken om een pagina onleesbaar te maken zijn dynamische naamgeving van elementen, maar ook code-minimisatie en -obfuscatie. In dat laatste geval worden stukjes van een webpagina in een soort geheimtaal doorgegeven. Pas als je de adblocker uitzet, wordt de pagina leesbaar. Anti-adblock-technieken zijn om deze reden zelfs onderwerp van wetenschappelijk onderzoek (PDF).

Uiteraard zitten de makers van adblockers niet stil: veel adblockers zijn intussen uitgerust met anti-adblock blockers. Het blijft zo een kat-en-muis-spel!

Wat heb je er aan?

Adblockers helpen om jouw bezoeken aan websites advertentie-vrij te houden. Dat heeft veel voordelen: een webpagina laadt sneller en je krijgt over het algemeen alleen de inhoud te zien die je wilt.

Aan de andere kant heb je soms de kans dat je een deel van een webpagina niet kan zien: bijvoorbeeld omdat een filterregel iets te veel blokkeert of omdat een anti-adblock-techniek je de toegang tot de webpagina ontzegt.

Daarnaast is er natuurlijk de vraag hoe jouw favoriete website de rekeningen betaalt: kan je gratis lezen vanwege advertenties en tracking, of zijn er andere vormen zoals een betaald abonnement zonder tracking?

Adblockers: een mooi gereedschap, wat ook iets zegt over hoe we media gebruiken. Wat is jouw kijk erop? Laat het weten op de Freedom Community.